MUỐI ĐIAZONI

Thứ ba - 15/06/2021 22:03

I.CẤU TRÚC CỦA CATION ĐIAZONI
Ion điazoni có nhóm N2 hay N≡N mang điện tích dương phân bố trên cả hai nitơ nhưng tập trung ở N đính với phân tử benzen nhiều hơn:

trong hệ liên hợp, một liên kết

liên hợp được với hệ của nhân benzen còn một liên kết

nằm thẳng gốc với mặt phẳng này
II.TÍNH CHẤT HÓA HỌC
Muối điazoni thơm ArN₂⁽⁺⁾X^(-) có thể đóng vai trò là chất phản ứng trong các phản ứng thay thế nhóm - N₂⁽⁺⁾, mặt khác có thể là tác nhân electrophin tham gia phản ứng thế electrophin ở nhân thơm, đó là phản ứng ghép.
1. Phản ứng thế nhóm -N₂⁽⁺⁾
1.1. Thế -N₂⁽⁺⁾ bằng -OH và bằng -I

Khi đun nóng dung dịch ArN₂⁽⁺⁾, H₂SO₄^(-) trong nước sẽ sinh ra ArOH theo cơ chế nêu trên (H₂SO₄^(-) có tính nucleophin kém H₂O). Phản ứng này được dùng để tổng hợp phenol từ amin thơm. Thí dụ:

Khác với H₂SO₄^(-) có tính nucleophin kém nước, anion I^(-) óc tính nucleophin cao hơn nước nhiều, nên dễ tác dụng với muối điazoni sinh ra ArI. Thí dụ:

1.2.Thế -N₂⁽⁺⁾ bằng - Cl, -Br và -CN (phản ứng Sandmeyer)
Nhỏ từng giọt huyền phù của Cu₂X₂ (X = Cl, Br hoặc CN) vào dung dịch ArN₂⁽⁺⁾X^(-) ở lạnh sẽ xảy ra phản ứng thế -N₂⁽⁺⁾ bằng -X. Thí dụ:

1.3. Thế -N₂⁽⁺⁾ bằg -F và -NO₂
Sau khi điều chế muói arenđiazoni tetrafluoroborat ArN₂⁽⁺⁾ BF₄^(-) đem nhiệt phân sẽ được ArF hoặc cho tác dụng với NaNO₂/Cu sẽ được ArNO₂. Thí dụ:

1.4. Thế -N₂⁽⁺⁾ bằng -H. Phản ứng khử:
Dùng axit hipophotphorơ(H₃PO₂) hoặc etanol có thể khử được muối điazoni ArN₂⁽⁺⁾ thành ArH:

Nhờ phản ứng này người ta có thể loại bỏ nhóm amino trong vòng thơm và do đó tổng hợp được những dẫn xuất thế không thể điều chế bằng phản ứng thế trực tiếp. Thí dụ từ toluen tổng hợp m - bromotoluen

2. Phản ứng ghép:
Ion arenddiazoni ArN₂⁽⁺⁾ là những tác nhân electrophin không mạnh, thường chỉ tác dụng với những chất thơm giàu mật độ electron như amin, phenol,...theo cơ chế electronphinin:

2.1.Phenol và dẫn xuất
Nếu cấu tử azo là phenol, phản ứng ghép xảy ra ở vị trí para và ở pH tối ưu là 9 - 10 để chuyển -OH thành -O^(-) có hiệu ứng +C mạnh hơn. Ở pH cao hơn