NỘI DUNG, NGHỆ THUẬT VĂN BẢN BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN

Thứ năm - 29/10/2020 10:07

I. Nội dung kiến thức
1. Tóm tắt đoạn trích “ Bài học đường đời đầu tiên”

- Mèn là chàng Dế thanh niên cường tráng, kiêu ngạo, xốc nổi.
- Mèn coi thường chê bai anh hàng xóm Dế Choắt ốm yếu xấu xí.
- Một chiều Mèn trêu chị Cốc xong trốn vào hang khiến chị hiểu lầm đánh Choắt trọng thương.
- Trước khi chết Choắt khuyên Mèn bỏ thói hung hăng bậy bạ.
- Mèn xót thương Choắt và ân hận vô cùng về bài học đường đời đầu tiên.
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn:
- Dế Mèn khinh thường Dế Choắt, gây sự với Cốc gây ra cái chết của Dế Choắt
* Dế Mèn đối với Dế Choắt:
- Gọi Dế Choắt là "chú mày" mặc dù chạc tuổi với Choắt;
- Dưới con mắt của Dế Mèn Dế Choắt rất yếu ớt, xấu xí, lười nhác, đáng khinh
- Rất kiêu căng
- Muốn ra oai với Dế Choắt, muốn chứng tỏ mình sắp đứng đầu thiên hạ.
* Dế Mèn khi trêu chị Cốc
- Qua câu hát ta thấy DM xấc xược, ác ý, chỉ nói cho sướng miệng, không nghĩ đến hậu quả.
- Việc trêu chị Cốc không phải dũng cảm mà ngông cuồng vì nó gây ra hậu quả nghiêm trọng cho DC.
- Diễn biến tâm trạng của DM:
+ Sợ hãi khi nghe Cốc mổ DC: "Khiếp nằm im thin thít"
+ Bàng hoàng, ngớ ngẩn vì hậu quả không lường hết được.
+ Hốt hoảng lo sợ, bất ngờ vì cái chết và lời khuyên của DC
+ Ân hận sám hối chân thành ...nghĩ về bài học đường đời đầu tiên phải trả giá.Þ DM còn có tình cảm đồng loại, biết ăn năn hối lỗi.
- Bài học đường đời đầu tiên:
Là bài học về tác hại của tính nghịch ranh, ích kỉ, vô tình giết chết DC... tội lỗi của DM thật đáng phê phán nhưng dù sao anh ta cũng nhận ra và hối hận chân thành.
- ý nghĩa: Bài học về sự ngu xuẩn của tính kiêu ngạo đã dẫn đến tội ác.
- Câu văn vừa thuật lại sự việc, vừa gợi tả tâm trạng mang ý nghĩa suy ngẫm sâu sắc.
1:(Trang 11SGK) Viết đoạn văn tả tâm trạng Mèn
- G hướng dẫn viết đọan vă miêu tả tâm trạng của Dế Mèn.
* Nội dung:
+ Cay đắng vì lỗi lầm
+ Xót thương Dế Choắt
+ Ăn năn về hành động tội lỗi
+ Lời hứa với người đã khuất: thay đổi cách sống
(Chú ý khung cảnh xung quanh nấm mồ)
* Hình thức:
+ Đoạn văn 5 - 7 câu
+ Ngồi kể 1 - nhân vật Mèn xưng tôi
2. Ngoại hình nhân vật Dế Mèn được khắc họa như thế nào? Khi kể về ngoại hình giọng kể có gì đặc biệt?
Gợi ý.

Ngoại hình của Dế Mèn được khắc họa rất sinh động với vẻ đẹp cường tráng. Vẻ đẹp ấy được thể hiện qua 1 loạt TT miêu tả như đôi càng mẫm bóng, những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứng dần và nhọn hoắt , cánh ngắn hủn hoẳn....dài ....răng đen nhánh, râu dài và uốn cong một vẻ rất đỗi hùng dũng, ......màu nâu bóng mỡ, đàu to ...rất bướng -> miêu tả khá đầy đủ các bộ phận của Dế nên rất sinh động.

+ Tương ứng với các từ miêu tả là các hình ảnh diễn tả hành động: co cẳng, đạp phanh phách, ....vũ lên, ....tiếng phành phạch giòn giã, nhai ngoàm ngoạp...

Giọng kể: thể hiện rõ tính cách kiêu ngạo, tự phụ nghĩ rằng mình sắp đứng đầu thiên hạ rồi.

+ Thể hiện qua thái độ tự ngắm 1 cách thái quá của nhân vật: tôi lấy làm hãnh diện và chốc chốc tôi lại trịnh trọng và khoan thai, đi đứng oai vệ, cà khịa, to tiếng, quát, ngứa chân đá 1 cái....
+ Phép so sánh được dùng rất hợp lí để tăng thêm vẻ độc đáo của giọng kể.Đó là giọng của một anh chàng tự phụ đang kể về mình: khi đạp thì như có nhát dao vừa lia qua, khi vũ thì nghe tiếng phành phạch, khi đi thì rung rinh, khi nhai thì ngoàm ngoạp như 2 lưỡi liềm máy....
-> Tài năng của nhà văn : qua đoạn văn người đọc vừa nhìn thấy một cách cụ thể vẻ cường tráng và tâm tính của nhân vật vừa thấy cái hung hăng , ngỗ ngược rất thanh niên của chàng Dế.
3. Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về nhân vật Dế Mèn
* Ngoại hình:
- Nét đẹp, khoẻ mạnh
* Tính cách:
- Nét chưa đẹp; kiêu căng tự phụ
- Nét đẹp; yêu đời, tự tin - ân hận, sám hối