ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI HUYỆN LỚP 9 MÔN ĐỊA LÝ

Chủ nhật - 18/04/2021 00:04

Câu 1. (4,0 điểm)
a. Trình bày đặc điểm vị trí, giới hạn và khí hậu của vùng biển nước ta.
b. Tại sao nhiệt độ tầng mặt ở vùng biển nước ta cao nhưng có sự thay đổi theo hướng Bắc Nam và giữa tháng 1 với tháng 7?

Câu 2. (4,0 điểm)
a. Nêu những ưu điểm và hạn chế của nguồn lao động nước ta.
b. Phân tích ảnh hưởng của sự chuyển dịch lao động từ nông thôn sang thành thị ở nước ta.
Câu 3. (4,0 điểm) Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam và kiến thức đã học, em hãy:
a. Trình bày tình hình phát triển và phân bố cây công nghiệp ở nước ta.
b. Làm rõ nhận định: Việc đẩy mạnh phát triển cây công nghiệp nước ta vừa mang lại lợi ích về mặt kinh tế, xã hội, vừa mang lại ý nghĩa to lớn về mặt môi trường.
Câu 4. (4,0 điểm) Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam và kiến thức đã học, em hãy:
a. Nêu khái niệm ngành công nghiệp trọng điểm là gì? Kể tên các ngành công nghiệp trọng điểm của nước ta. Chứng minh ngành dệt may là một trong các ngành công nghiệp trọng điểm ở nước ta?
b. So sánh trung tâm công nghiệp Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.
Câu 5. (4,0 điểm). Cho bảng số liệu sau:
DÂN SỐ NƯỚC TA PHÂN THEO THÀNH THỊ VÀ NÔNG THÔN, GIAI ĐOẠN 1990-2019
(Đơn vị: triệu người)

Năm	1990	2000	2010	2015	2019
Thành thị	12,9	18,8	26,5	31,0	33,1
Nông thôn	53,3	58,9	60,4	60,4	63,1

a. Từ bảng số liệu đã cho, hãy vẽ biểu đồ thích hợp nhất thể hiện cơ cấu dân số nước ta phân theo thành thị và nông thôn, giai đoạn 1990-2019.
b. Qua bảng số liệu và biểu đồ đã vẽ, hãy rút ra nhận xét và giải thích về tình hình dân số nước ta thời gian trên.
ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM CHẤM-NĂM HỌC 2020-2021
MÔN: ĐỊA LÍ 9

Câu

Nội dung chính

Điểm

Câu 1
(4,0 điểm)

Trình bày đặc điểm vị trí, giới hạn và khí hậu vùng biển nước ta.

2,5

* Vị trí, giới hạn:
- Vùng biển nước ta là một bộ phận của Biển Đông; diện tích khoảng 1 triệu km² (Diện tích Biển Đông 3447000 km²)
- Tiếp giáp với vùng biển của Trung Quốc, Phi-lip-pin, In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Bru-nây, Thái Lan…
* Khí hậu:
- Vùng biển nước ta có khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm
- Nhiệt độ: Cao, trung bình năm trên 23⁰C; Tuy nhiên thay đổi từ Bắc vào Nam và theo mùa …
- Lượng mưa: Lớn, trung bình năm từ 1100-1300 mm
- Gió: Có tốc độ gió mạnh, đạt 5-6 m/s; có 2 loại gió chính hoạt động (dẫn chứng)

1,0

1,5

Tại vì…

1,5

- Vùng biển nước ta có nhiệt độ cao (Trên 23⁰C) vì nằm trong vùng nội chí tuyến nên góc chiếu Mặt Trời lớn…
- Thay đổi theo hướng Bắc Nam do ảnh hưởng của vĩ độ và hoạt động gió đông bắc …
- Thay đổi giữa tháng 1 và tháng 7 chủ yếu do ảnh hưởng của gió đông bắc…

Câu 2
(4,0 điểm)

Nêu những ưu điểm và hạn chế của nguồn lao động nước ta.

2,5

* Ưu điểm:
- Nước ta có nguồn lao động dồi dào (dẫn chứng)
- Nguồn lao động nước tăng nhanh (dẫn chứng)
- Lao động nước ta có tính cần cù, ham học hỏi…
- Lao động nước ta có nhiều kinh nghiệm trong các ngành nông, lâm, ngư, thủ công nghiệp
- Lao động có khả năng tiếp thu nhanh các tiến bộ khoa học kỹ thuật
- Chất lượng nguồn lao động ngày càng nâng cao
* Hạn chế:
- Phân bố lao động không đồng đều (dẫn chứng)
- Chất lượng nguồn lao động và năng suất lao động còn thấp
- Ý thức kỷ luật lao động còn hạn chế; Thể trạng và thể lực lao động nhỏ, yếu
- Khác…

1,5

1,0

Ảnh hưởng…

1,5

- Thuận lợi:
+ Đáp ứng nguồn nhân lực ngày càng tăng cho quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá
+ Góp phần nâng cao thu nhập và năng suất cho người lao động
- Khó khăn: Gây sức ép lên vấn đề giải quyết việc làm, nhà ở, giao thông… cho các đô thị.

1,5

0,5

Câu 3
(4,0 điểm)

Trình bày tình hình phát triển và phân bố cây công nghiệp ở nước ta.

3,0

* Tình hình phát triển:
- Cơ cấu cây công nghiệp nước ta đa dạng, gồm:
+ Cây công nghiệp hàng năm: Lạc, đậu tương, mía, dâu tằm, bông, thuốc lá…
+ Cây công nghiệp lâu năm: Cà phê, cao su, hồ tiêu, điều, chè, dừa…
- Diện tích gieo trồng cây công nghiệp ngày càng mở rộng (dẫn chứng) trong đó diện tích cây công công nghiệp lâu năm tăng nhanh hơn (dẫn chứng)
- Giá trị sản xuất cây công nghiệp tăng nhanh (dẫn chứng)
- Tỉ trọng giá trị sản xuất cây công nghiệp trong tổng giá trị sản xuất ngành trồng trọt còn thấp nhưng đang tăng (dẫn chứng)
- Các sản phẩm cây công nghiệp không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu với giá trị cao, một số sản phẩm chiếm giữ vị trí quan trọng như: Điều, cao su, cà phê, hồ tiêu ….
* Phân bố:
- Cây công nghiệp nước ta phân bố rộng khắp; cây công nghiệp hàng năm phân bố chủ yếu ở đồng bằng. Cây công nghiệp lâu năm phân bố chủ yếu ở trung du, miền núi.
- Phân bố của một số cây công nghiệp chủ yếu như sau:
-> Cây công nghiệp hàng năm:
+ Lạc: Trồng nhiều ĐBSH,Tây Nguyên, nhiều nhất ở Bắc Trung Bộ;
+ Đậu tương: Trồng nhiều ĐBSCL,Tây Nguyên, nhiều nhất ở Đông Nam Bộ;
+ Mía: Trồng nhiều DHNTB, BTB, nhiều nhất ở ĐBSCL;
+ Bông: Trồng nhiều Tây Nguyên, Đông Nam Bộ;
-> Cây công nghiệp lâu năm:
+ Cà Phê: Trồng nhiều Đông Nam, nhiều nhất ở Tây Nguyên;
+ Cao su: Trồng nhiều Tây Nguyên, nhiều nhất ở Đông Nam Bộ;
+ Hồ tiêu: Trồng nhiều DHNTB,Tây Nguyên, nhiều nhất ở Đông Nam Bộ;
+ Điều: Trồng nhiều DHNTB,Tây Nguyên, nhiều nhất ở Đông Nam Bộ;
+ Dừa: Trồng nhiều DHNTB, nhiều nhất ở ĐBSCL;
+ Chè: Trồng nhiều Tây Nguyên, nhiều nhất ở Trung du và miền núi Bắc Bộ.
- Các vùng chuyên canh cây công nghiệp lớn hàng đầu nước ta là Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và Trung du và miền núi Bắc Bộ.

1,0

2,0
0,5

0,5

0,5

0,5

Làm rõ nhận định…

1,0

- Kinh tế:
+ Cung cấp nguyên liệu để phát triển ngành công nghiệp chế biến nông sản (dẫn chứng)
+ Góp phần cung cấp nhiều sản phẩm xuất khẩu có giá trị (dẫn chứng)
- Xã hội: Góp phần giải quyết việc làm ở nông thôn và phân bố dân cư, lao động
- Môi trường: Trồng cây công nghiệp trong đó có cây công nghiệp lâu năm ở một khía cạnh khác còn được hiểu là trồng rừng nên góp phần bảo vệ môi trường, hạn chế thiên tai (dẫn chứng) đặc biệt trong giai đoạn hiện nay (Do biến đổi khí hậu toàn cầu).

0,25

0,25
0,25

0,25

Câu 4
(4,0
điểm)

Nêu ngành công nghiệp trọng điểm là gì? Kể tên các ngành công nghiệp trọng điểm của nước ta. Chứng minh ngành dệt may là một trong các ngành công nghiệp trọng điểm ở nước ta?

2,5

- Khái niệm: Ngành công nghiệp trọng điểm là ngành chiếm tỷ trọng cao trong sản xuất công nghiệp; có thế mạnh phát triển lâu dài; mang lại hiệu quả kinh tế cao và tác động mạnh tới các ngành kinh tế khác.
- Kể tên:
+ Chế biến lương thực phẩm
+ Cơ khí-điện tử
+ Khai thác nhiên liệu
+ Vật liệu xây dựng
+ Hoá chất
+ Dệt may
+ Điện
- Chứng minh:
+ Chiếm tỷ trọng cao trong sản xuất công nghiệp (dẫn chứng)
+ Phát triển lâu dài dựa trên ưu thế về nguồn nhân công dồi dào, giá rẻ; thị trường tiêu thụ rộng lớn và ngày càng phát triển…
+ Hiệu quả kinh tế cao: Ít vốn, lợi nhuận cao; dệt may là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của nước ta; giải quyết nhiều việc làm cho người lao động …
+ Sự phát triển ngành dệt may góp phần thúc đẩy ngành nông nghiệp, thương mại…phát triển

1,0

0,5

1,0

So sánh trung tâm công nghiệp Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.

1,5

* So sánh:
- Gống nhau:
+ Đều là những trung tâm công nghiệp lớn hàng đầu nước ta
+ Cơ cấu ngành công nghiệp đa dạng (dẫn chứng)
- Khác nhau:

Tiêu chí	Hà Nội	TP Hồ Chí Minh
- Qui mô	Nhỏ hơn, thuộc loại qui mô lớn của nước ta	Lớn hơn, thuộc loại qui mô rất lớn ở nước ta
- Cơ cấu	Ít ngành công nghiệp hơn trung tâm công nghiệp TP Hồ Chí Minh	Đa dạng hơn; Một số ngành công nghiệp mà Hà Nội không có như: Điện…

0,5

1,0

Câu 4
(4,0
điểm)

Vẽ biểu đồ…

2,0

* Xử lí số liệu: Bảng cơ cấu dân số nước ta phân theo thành thị và nông thôn (Đơn vị: %)

Năm	1990	2000	2010	2015	2019
Thành thị	19,5	24,2	30,5	33,9	34,4
Nông thôn	80,5	75,8	69,5	66,1	65,6

* Vẽ biểu đồ: Vẽ BĐ miền (Biểu đồ cột chồng có xử lí cho 0,5 điểm)
Yêu cầu: Vẽ đúng dạng, chính xác khoa học, thẩm mỹ. Có chú giải, số liệu, tên BĐ (thiếu mỗi chi tiết trừ 0,25 điểm)

0,5

1,5

Nhận xét và giải thích.

2,0

* Nhận xét:
- Số dân:
+ Dân số nước ta ngày càng tăng (dẫn chứng)
+ Dân số thành thị ít hơn nhưng tăng nhanh hơn dân số nông thôn (dẫn chứng)
- Cơ cấu:
+ Cơ cấu dân số nước ta phân theo thành thị và nông thông nước ta rất không đều và đang thay đổi tích cực
+ Tỷ trọng dân số thành thị luôn thấp hơn nhưng ngày càng tăng (dẫn chứng)
+ Tỷ trọng dân số nông thôn luôn lớn hơn nhưng đang giảm (dẫn chứng),
Tuy nhiên còn chậm (dẫn chứng)

1,25
0,5

0,75

* Giải thích:
- Dân số nước ta ngày càng tăng do tỷ lệ gia tăng tự nhiên dân số tuy giảm nhưng còn ở mức cao; quy mô dân số lớn…
- Dân số và tỷ trọng dân số nông thôn lớn do nước ta vẫn là nước nông nghiệp…nên dân cư sinh sống chủ yếu ở nông thôn.
- Dân số, tỷ trọng dân số thành thị tăng, tỷ trọng dân số nông thôn giảm do tác động của chính sách công nghiệp hoá, hiện đại hoá gắn với quá trình đô thị hoá.

0,75

HẾT